„Senior na szlaku” ………….. z wizytą w Zamku Książ

2019-01-13

Aktualności, ASOS 2018

Projekt „Każdy jest ważny – Seniorzy w działaniu” jest realizowany już szósty miesiąc miesiąc. Dzięki otrzymanym środkom finansowym z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej realizujemy projekt programu rządowego na rzecz aktywności społecznej osób starszych na lata 2014-2020. Celem projektu jest rozwój aktywności społecznej osób starszych oraz integracja wewnątrz
i międzypokoleniowa.

Senior na szlaku to aktywne spędzanie wolnego czasu mającego na celu także integrację wewnątrzpokoleniową poprzez uczestnictwo w wyjazdach edukacyjnych, odwiedzanie miejsc, które samodzielnie byłyby trudne do osiągnięcia. Zwiedzanie Zamku Książ to kolejny wyjazd edukacyjny.

W dniu 04.10.2018r. Seniorzy zwiedzanie zaczęli od Palmiarni w Wałbrzychu.

Palmiarnia w Wałbrzychu powstała z inicjatywy ostatniego przedstawiciela rodu Hochbergów na Zamku Książ – Jana Henryka XV. Książę budował ją z myślą o swojej małżonce Marii Teresie Cornwallis – West, zwanej Daisy, która była miłośniczką pięknych kwiatów i oryginalnych roślin. Do dziś ten wyraz miłości i największy „bukiet kwiatowy” zachwyca. Jest to jedyny taki obiekt w Polsce zachowany w swej historycznej konstrukcji.

Budowa palmiarni datowana jest na lata 1908- 1911. Na powierzchni 1900 metrów kwadratowych, oprócz palmiarni, wzniesiono również cieplarnie, ogrody utrzymane w stylu japońskim, rosarium, ogród owocowo – warzywny i obszar pod uprawę krzewów. Zaraz po zakończeniu prac budowlanych do wałbrzyskiej Palmiarni sprawdzono ok. 80 gatunków nowych roślin.

Centralną częścią obiektu był 15-metrowy budynek, zbudowany z metalu i szkła, w którym zasadzono palmy daktylowe. Całość została otoczona jednokondygnacyjnymi oranżeriami. Na dachu palmiarni utworzono niewielką galeryjkę widokową, z której można było podziwiać urokliwą panoramę okolicy. Najbardziej niezwykły był jednak budulec, którym wyłożono wnętrze palmiarni. Książę sprowadził z Sycylii siedem wagonów kolejowych, wypełnionych zastygłą lawą z wulkanu Etna. Duże kawały tufu wulkanicznego budowniczy rozbijali na mniejsze i tworzyli z nich groty, wodospady oraz ściany z kieszeniami dla roślin.

Oczkiem w głowie księżnej pozostawało jednak rosarium. Uprawiano w nim m. in. róże o śnieżnobiałych płatkach, dzisiaj znane jako odmiana „Daisy”. Od początku istnienia palmiarni, obiekt był udostępniany zwiedzającym. Fascynacja księżnej różami była tak duża, że drugie duże rosarium poleciła założyć na zamkowych tarasach. Do dzisiaj turyści mogą spacerować w sezonie letnim po Tarasie Różanym w Książu.

Obecnie w wałbrzyskiej palmiarni rośnie ponad 250 gatunków roślin, które reprezentują florę różnych stref klimatycznych i różnych kontynentów. Warto zobaczyć m.in. bambusy, fikusy i krzewy z Azji; ekualiptusy, świerki i sosny z Australii; byliny z Afryki; kaktusy i agawy z Ameryki Śodkowej czy rośliny cytrusowe z basenu Morza Śródziemnego. Dla miłośników Dalekiego Wschodu prawdziwą gratką powinna być również jedyna w Polsce stała Wystawa Bonsai. To właśnie w palmiarni prezentowane są niezwykłe okazy tych miniaturowych drzewek, które były wielokrotnie nagradzane w kraju i za granicą. Wystawa tego typu to prawdziwa atrakcja dla odwiedzających: w ekspozycji najstarszym bonsai jest aż 200-letni jałowiec, a dzięki prezentacji drzewek w jednym miejscu możemy zobaczyć przemijanie czterech pór roku w minaturowej formie, adekwatnej do warunków panujących na zewnątrz.

Pozwiedzaniu palmiarni Seniorzy pojechali na Zamek Książ, który jest trzecim co do wielkości zamkiem w Polsce, znajdujący się na terenie Książańskiego Parku Narodowego.

Pierwsza pisemna wzmianka o dzisiejszym Zamku Książ była w XII wieku. W tych latach trwa budowa jednego z wielu zamków obronnych księcia świdnicko – jaworskiego Bolka I Surowego o ważnym znaczeniu strategicznym, który to obiekt wówczas uważano także za „klucz do Śląska”. Nowo wybudowana warownia, zwana na początku „Książęcą Górą”, wyróżniała się spośród innych tego rodzaju budowli nie tylko dogodnym położeniem pod względem wojennym, ale i malowniczą lokalizacją w sercu lasów. Bolko I nadał też sobie tytuł „pana na Książu”, który zachowali jego następcy.

Po wygaśnięciu Piastów z linii świdnicko – jaworskiej, właścicielami zamku stają się królowie czescy z dynastii Luksemburgów, a od X wieku Książ należy do czeskiego króla Jerzego z Podiebradów, później do króla węgierskiego Macieja Korwina, który zamienia większość pomieszczeń obronnych na mieszkalne. W tym okresie powstaje południowa część obiektu zwana odtąd „Skrzydłem Macieja” (na cześć władcy). W XVI wieku zamek należy do Władysława II Jagiellończyka, króla Czech i Węgier. Później władca przekazuje dobra książańskie swojemu kanclerzowi Johannowi von Haugwitz.

Najciekawszą historią Zamku Książ to przepiękna opowieść o Marii Teresie Oliwi Hochberg von Pless – księżniczce Daisy. Mimo upływu ponad pięćdziesięciu lat, księżniczka wciąż zdaje się być żywą, wciąż wzbudza zachwyt i podziw. Daisy była kobietą niesamowicie piękną. Uwagę przyciągały jej śliczne oczy, jasna, alabastrowa twarz, szczupła figura i miniaturowa talia. Często występowała i śpiewała na dobroczynnych spektaklach i prywatnych przyjęciach. Księżna udzielała się dobroczynnie – była patronką m.in. Szkoły dla Ułomnych w Wałbrzychu. Mężem Daisy był Hans Heinrich XV Hochberg książe von Pless. Byli właścicielami licznych kopalń i hut, elektrowni, cementowni, domów handlowych i zamków w Pszczynie i Książu, oraz wielu lasów, pól, młynów i hoteli. Mieli czworo dzieci. W okresie I wojny światowej księżna wraz z synami przebywała dla bezpieczeństwa w Berlinie. Prasa oskarżyła ją o szpiegostwo na rzecz Anglii, a mąż nie stawił się za nią. Stała się zdecydowaną pacyfistką, posyłając dramatyczne apele do rządów, o ludzkie traktowanie jeńców wojennych. Pracowała jako pielęgniarka w szpitalach i pociągach sanitarnych. Po zakończeniu I wojny światowej, w 1923r. rozwiodła się z mężem. Daisy na stałe zamieszkała w Książu, a jej były mąż z nową żoną- arystokratką hiszpańską Klotyldą Silva y Candanamo korzystał z luksusów pałacu pszczyńskiego. Rok przed rozpoczęciem II wojny światowej zmarł Książę Jan Henryk XV. Wojna zastała księżną na zamku. Opuścili ją najbliżsi, podobno chorowała na stwardnienie rozsiane. Służba zamku opiekowała się nią. Pod koniec wojny księżna pomagała więźniom obozu koncentracyjnego, dostarczając im paczki żywnościowe. Władze III Rzeszy w 1941r. skonfiskowały posiadłości i księżna została wysiedlona z zamku. Po przejęciu zamku naziści kradną wiele cennych dzieł i zabytków i przechowują tu także zbiory Królewskiej Biblioteki Pruskiej. Dwa lata po przejęciu od właścicieli Książa, do zamku wkracza nazistowska organizacja Todta. Rozpoczyna tam intensywne prace, które według różnych źródeł miały zakończyć się przygotowaniem dla Adolfa Hitlera w zamku jednej z kwater głównych.

Pod zamkiem powstały tajemnicze tunele o długości około 1 km. W tym czasie powstały również tunele w górach Sowich. Przeznaczenie tuneli nadal nie jest ustalone. Stąd cała tajemnica.

Księżna zmarła 29 czerwca 1943 roku w willi przy pałacu Czetritzów w Wałbrzychu, mając 70 lat.

Daisy została pochowana w mauzoleum rodzinnym znajdującym się w parku zamkowym. Żołnierze armii Czerwonej splądrowali grobowiec i ostatecznie przeniesiono zwłoki na parafialny cmentarz ewangelicki w Szczawienku. W latach osiemdziesiątych XX w. został on zrównany z ziemią, a w latach późniejszych powstało tam osiedle domków jednorodzinnych. Księżniczka Daisy przeszła do legendy jako „dobry duch” Zamku Książ.

Od 1974r. rozpoczynają się kompleksowe prace remontowe sal barokowych prowadzone przez ekipę prof. Zofii Wnuk z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Zaprojektowane zostały piękne tkaniny w salonach barokowych, które są dzisiaj najbardziej reprezentatywnymi pomieszczeniami Zamku Książ.

W 1991 roku właścicielem zamku zostaje Gmina Wałbrzych. Budynkiem zarządza Zamek Książ w Wałbrzychu Sp. z o.o. Do 2015 r. wśród najważniejszych przemian wymienić należy: zmianę elewacji zamkowej od strony wschodniej (front), rekonstrukcję Tarasu Północnego oraz udostepnienie go zwiedzającym, modernizację III piętra na Centrum Kongresowo-Kulturalne, ponowne połączenie wałbrzyskiej Palmiarni i zamku jako kompleksu obiektów, dwa etapy renowacji mauzoleum Hochbergów (kaplica grobowa), uruchomienie nowej iluminacji zamku, kilkuetapowy remont dachu (zmiana z miedzianej blachy na dachówkę ceramiczną), przebudowę przedzamcza (tzw. Taras Widokowy oraz Ogrody Idy).

W 2015r. otwarta zostaje wystawa „Metamorfozy Zamku Książ” współorganizowana z Muzeum Narodowym we Wrocławiu. Dawne dzieła Hochbergów powracają do zamku po 70 latach. Udostępnienie ekspozycji zwiedzającym w dniu 11 lipca 2015 r. zostało uznane za najważniejsze wydarzenie w powojennej historii Zamku Książ. Po kilkudziesięciu latach do zamku powróciło bowiem 10 dzieł sztuki z dawnej kolekcji Jana Henryka XV von Hochberga i jego żony Księżnej Daisy. Łącznie w Książu znalazło się aż 38 obrazów związanych z historią obiektu lub fascynacjami dawnych właścicieli tego miejsca. Wszystkie dzieła pochodzą ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu i zostały wybrane do ozdobienia zamkowych sal.

Zamek Książ często określany jest mianem “Dolnośląskiego Wersalu” ze względu na swoje gabaryty ( miał on ponad 400 pomieszczeń).

Zamek ogrodzony jest pięknym ogrodem. Znajduje się tam również jedna z najwspanialszych i największych stajni w Europie – Państwowa Stajnia Ogierów Książ. Do dzisiaj organizowane są tam częste konkursy i prowadzona jest międzynarodowa szkółka ujeżdżania koni.

Nie tylko to Księżna zmieniła w ogrodach zamkowych – by przekształcić wygląd tarasów oraz parku według własnej wizji, sprowadziła do obiektu ogrodników z rodzinnej Wielkiej Brytanii. Ogrody, utrzymane dotychczas w uporządkowanym stylu francuskim, przemodelowano na angielskie, cechujące się naturalnością i romantyzmem. W ogromnej liczbie pojawiły się także ukochane przez Daisy rododendrony. Sadzonki krzewów i roślin służących do zmiany wystroju zamkowego otoczenia dostarczała właśnie palmiarnia. Była ona również źródłem świeżych warzyw i owoców dla książęcej kuchni.

Dodano: 05.10.2018 r.