Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego

„ Senior na szlaku” w dniu 08.12.2018r. przyjechał do Wrocławia.

Uczestnicy projektu zwiedzali Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego.

Aula Leopoldina

Aula Leopoldyńska, największa i najbardziej reprezentacyjna część głównego gmachu Uniwersytetu Wrocławskiego, to cenny i unikatowy zabytek świecki późnego baroku. Wzniesiona w latach 1728-1732 wraz z całym kompleksem budynków uniwersyteckich, otrzymała swoją nazwę na cześć cesarza Leopolda I, fundatora Uniwersytetu w roku 1702.

Pokryta została freskami przez Johanna Christopha Handkego z Ołomuńca. Twórcą rzeźb figuralnych był Franz Joseph Mangoldt, znany artysta wrocławski rodem z Moraw, a ornamenty sztukatorskie i marmoryzację wykonał włoski mistrz Ignazio Provisore. Wymienieni twórcy doskonale zrealizowali artystyczną wizję Andrei Pozza: rzeźba, architektura i malarstwo tworzą jedną organiczną całość. Trójdzielność kompozycji i wnętrza Auli powstała przez wydzielenie podium, audytorium i wspartej na filarach empory muzycznej. Szczególna rola przypadła malarstwu iluzjonistycznemu. Nad podium widzimy akt oddania Uniwersytetu w opiekę Matce Boskiej, nad audytorium przedstawiono apoteozę Mądrości Boskiej, a nad emporą muzyczną – apoteozę Mądrości Ziemskiej, ucieleśnianej przez tronującą Silesię. Podium jest oddzielone od audytorium i otoczone kolumnami przyściennymi. Tylna jego ściana imituje łuk triumfalny, zawierający apoteozę cesarza Leopolda I. Pośrodku, nad podium, unosi się postać cesarza siedzącego na tronie, w zbroi i z atrybutami władzy. Ponad lożą kanclerską ukazane jest putto trzymające uniwersyteckie berło i miecz, ponad lożą rektorską – toga rektorska, biret i wieniec laurowy.

 

Oryginalne barokowe wyposażenie stanowi doskonałe dopełnienie wnętrza. Pośrodku podium znajdują się dwa rzędy stall, ozdobionych orłami i girlandami. Przed stallami umieszczono katedrę, a wspomniane już loże profesorskie znajdują się po obu stronach sali. Ławy audytorium stoją niżej, tworząc dwa rzędy z przejściem pośrodku. We wnętrzu, nasyconym tak wielką rozmaitością form i treści, zatraca się po części poczucie rzeczywistości. Widz wchłania otaczające go piękno, mając poczucie swojego istnienia jako autonomicznej

Aula Leopoldyńska, znana również ze wspanialej akustyki, już od samego początku istnienia Uniwersytetu gromadziła społeczność akademicką w uroczystych i ważnych chwilach życia uczelni.

Oratorium Marianum

Oratorium uroczyście otwarto 22 listopada 1733 roku. Od tej pory należało ono, wraz z Aulą Leopoldyńską i nie istniejącym dziś Auditorium Comicum (salą teatralną), do najbardziej reprezentacyjnych wnętrz Uniwersytetu Wrocławskiego.

Oprócz wiodącej dekoracji malarskiej, bogatej dekoracji sztukatorskiej, marmoryzacji i złoceń, ważne znaczenie uzyskały elementy architektoniczne: zdwojone pilastry o niskich kapitelach, dźwigające masywne belkowanie, oraz wolutowe wsporniki ujmujące spływy sklepienia. Uzupełnieniem jej wystroju był srebrny ołtarz, wzbudzający powszechny zachwyt.

Szczęśliwe dni tego pięknego wnętrza trwały jednak krótko. Zaraz po wkroczeniu wojsk pruskich do Wrocławia w 1741 roku w murach Uniwersytetu urządzono szpital wojskowy. Choć Oratorium Marianum użytkowane było później także jako magazyn i stajnia, to jednak, podobnie jak wiele innych pomieszczeń uczelni, przetrwało okres wojen śląskich (1741-1763) bez większych strat. Oczywiście całe wyposażenie ruchome zaginęło, ale malarski i rzeźbiarski wystrój ocalał.

Doskonała słyszalność i wspaniałe walory akustyczne Sali Muzycznej spowodowały, że była ona jedną z najbardziej znanych sal koncertowych dziewiętnastowiecznego Wrocławia.

Podczas II wojny światowej, zrujnowana została całkowicie środkowa część budynku. Potężny pocisk zburzył wszystkie kondygnacje, całkowicie niszcząc sklepienie Sali. Powojenna odbudowa gmachu głównego Uniwersytetu, w trakcie której podzielono przestrzeń Sali na szereg mniejszych pomieszczeń, przekreśliła na wiele lat jej dawną funkcję. Próbę rewitalizacji dawnej Sali Muzycznej podjęto dopiero w 1974 roku, powracając w kolejnych projektach odbudowy tej części gmachu do pomysłu odtworzenia dużego audytorium. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu i wysiłkowi wielu osób w 1997 roku Oratorium Marianum, niczym Feniks z popiołów, odrodziło się.

Oratorium Marianum pełni funkcję akademickiej sali audytoryjnej oraz muzycznej sali koncertowej, stało się jednym z najbardziej znanych wnętrz Wrocławia. Dzięki dobremu zabytkowemu instrumentowi, Oratorium stało się także miejscem spotkań wirtuozów organów. W latach 2013-2014 dzięki Niemiecko-Polskiemu Towarzystwu Uniwersytetu Wrocławskiego drezdeński malarz Chistoph Wenzel odtworzył freski przywracając sali dawny blask.

Wieża matematyczna

Schody Cesarskie prowadzą na Wieżę Matematyczną, której pomieszczenia stanowią dzisiaj przestrzeń ekspozycyjną Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego, a taras widokowy stwarza turystom możliwość podziwiania panoramy miasta. Wieża to dawne Obserwatorium Astronomiczne, urządzone w końcu XVIII wieku. Założył je w 1791 roku eksjezuita Longinus Anton Lorenz Jungnitz, profesor wrocławskiej Leopoldiny, zapalony przyrodnik, fizyk i astronom. Głównymi instrumentami naukowymi tego początkowego okresu były: luneta o ogniskowej 5 stóp, instrument przejściowy o ogniskowej 6 stóp oraz skonstruowany w najwyższej kondygnacji wieży gnomon z wytyczoną w posadzce linią południkową, zachowaną do dnia dzisiejszego.

Utworzenie wrocławskiego Obserwatorium łączyło się z bujnym rozwojem nauk przyrodniczych, a przede wszystkim astronomii, opartej na systematycznej obserwacji. Temu celowi służyły też te pierwsze przyrządy pomiarowe, dzięki którym można było sporządzać coraz dokładniejsze tablice astronomiczne, tzw. roczniki, zawierające dane o położeniu ciał niebieskich w poszczególnych dniach roku. Temu również służyła wytyczona w latach 1790-1791 w podłodze Wieży Matematycznej linia południkowa. Ma ona długość 15,4 m i szerokość 29 cm, tworzą ją trzy pasma marmurowych płytek, wpuszczonych na głębokość 5 cm poniżej podłogi i przykrywanych dębowymi płytkami. Nad południowym krańcem linii został wykonany otwór gnomonu, przez który wpadało światło. Północny koniec linii, wspinający się pionowo na ścianę wieży na wysokość 2,3 m, został dodatkowo ujęty w dwa pasma marmuru.

Na początku XIX wieku, obserwatorium wzbogaciło się o ważne instrumenty: zegar Brockbanków, wskazujący czas gwiazdowy, instrument przejściowy Dollanda z obiektywem o szerokości 68 mm oraz heliotrop Fraunhofera z obiektywem o średnicy 72 mm. Palm Heinrich Ludwig von Boguslawski w dniu 20 kwietnia 1835 roku odkrył teleskopowo kometę. Był jednym z pierwszych obserwatorów komety Halleya, wielkim znawcą planetoid, rojów meteorów i ich orbit.

Pod koniec lat 20. XX wieku, przeniesiono obserwatorium do siedziby w Parku Szczytnickim, rola Wieży Matematycznej znacznie osłabła. Ciągle jednak wykonywano tam obserwacje o charakterze meteorologicznym, zapoczątkowane jeszcze w XVIII wieku. Po II wojnie światowej funkcje naukowe Wieży całkowicie wygasły, a jej pomieszczenia użytkowane były wyłącznie do celów biurowo-magazynowych. Dopiero podczas odnawiania elewacji Uniwersytetu u schyłku XX wieku poddano renowacji linię południka, a w dawnych wnętrzach Obserwatorium Astronomicznego urządzono ekspozycję Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego.

Dzięki zaadoptowaniu tarasu Wieży Matematycznej na cele turystyczne, miejsce to stało się jednym z ulubionych zakątków Wrocławia. Rozpościera się stąd piękna panorama miasta, a niezbyt duża wysokość tarasu (ok. 42 m) sprawia, że wszystkie widoczne obiekty, w tym wieże kościołów i współczesne wysokościowce, można bardzo łatwo zidentyfikować.
Biorąc pod uwagę swoje astronomiczne funkcje nazwa Wieża Matematyczna zdawać się może myląca – nosi takie miano gdyż powstała jako jedyna z trzech planowanych wież. Ponad Bramą Cesarską górować miała Wieża Dzwonów, zaś cały budynek miał być nieco dłuższy w kierunku wschodnim i w tym właśnie skrzydle miała znajdować się Wieża Astronomiczna.

Sala im. Romana Longchampsa

Sala usytuowana dokładnie pod Aulą Leopoldyńska, podobnie jak Oratorium Marianum nie zajmuje pełnej szerokości budynku – od strony południowej towarzyszy jej równoległy korytarz prowadzący do dawnych pomieszczeń Typografii i drukarni uniwersyteckiej. Chociaż Sala im. R. Longchampsa zajmuje tylko sześć przęseł, zwężający się ku zachodowi korytarz stwarza iluzję o wiele dłuższego, niż faktycznie jest.

Sala im. Stefana Banacha

Stefan Banach (1892-1945), polski matematyk, jeden z przedstawicieli lwowskiej szkoły matematycznej.
W latach 1922–1939 kierował jednym z zakładów w Instytucie Matematycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza, rozwijając – obok dużej aktywności dydaktycznej – wielką działalność naukowo-badawczą. Stał się wkrótce największym autorytetem w analizie funkcjonalnej. Wokół niego (spotykając się w słynnej kawiarni Szkockiej) koncentrowała się plejada młodych talentów; która pod kierownictwem Steinhausa wyrosła na lwowską szkołę matematyczną. W 1929 zaczęli wydawać własny organ, poświęcony analizie funkcjonalnej Studia Mathematica.

Sala Pod Filarem

Początkowo pomieszczenie to zajmowała funkcjonująca od 1731 r. uniwersytecka drukarnia (Typographia). W 2011 r. po gruntownym remoncie sala weszła w skład zreorganizowanego Muzeum UWr. Obecnie w Sali pod Filarem prezentowane są wystawy czasowe.

 

Dodano: 09.12.2018 r.